جدول جو
جدول جو

معنی ضحاک الشیبانی - جستجوی لغت در جدول جو

ضحاک الشیبانی
(ضَحْ حا)
الشیبانی. الحافظ ابوبکر احمد بن محمد بن عمرو النبیل ابی عاصم الضحاک الشیبانی الظاهری. او شانزده سال شغل قضای اصفهان داشت و کتب وی در ف تنه زنج به بصره از میان بشد ولی مقدار پنجاه هزار حدیث از حافظۀ خویش بنوشت. از ابن اعرابی در طبقات النساک نقل شده است که وی هزار مسئلۀ شقیق بلخی را از بر کرد. ضحاک مذهب ظاهری داشت و قیاس را منکر بود و بسال 287 هجری قمری درگذشت. (معجم المطبوعات ج 2 ص 1220)
لغت نامه دهخدا

پیشنهاد واژه بر اساس جستجوی شما

ضحاک شیبانی
(ضَحْ حا)
ابن مخلدبن ضحاک بن مسلم الشیبانی البصری، معروف به نبیل. او شیخ حفّاظ حدیث بعصر خویش بود. او را جزئی است در حدیث. وی بمکه متولد شد (122 هجری قمری) و سپس ببصره رفت و بدانجا سکونت گزید تا درگذشت (212 هجری قمری). یاقوت در معجم الادباء (ج 4 ص 272) آرد: الضحاک بن مخلدبن مسلم ابوعاصم النبیل الشیبانی البصری. به ابوعاصم رجوع شود. الحافظ الثبت النحوی اللغوی. امام فن حدیث از جعفر الصادق و ابن جریج و اوزاعی و ابن ابی عروبه سماع دارد و بخاری در صحیح برای او اخراج (؟) کرد و بر توثیق وی اجماع کرده اند. قیل له: یحیی بن سعید یتکلم فیک فقال: لست بحی و لا میّت اذا لم اذکر. در مناقب امام احمد بن حنبل (ص 75) آمده: ابوعاصم النبیل و اسمه الضحّاک بن مخلد. اخبرنا اسماعیل بن احمد ومحمد بن ابی القاسم قالا انا حمد بن احمد قال ثنا ابونعیم الحافظ قال ثنا ابی قال ثنا احمد بن محمد عمر قال سمعت عبدالله بن احمد قال: حضر قوم من اصحاب الحدیث فی مجلس ابی عاصم الضحاک بن مخلد. فقال الا تتفقهون ؟ و لیس فیکم فقیه و جعل یذمهم. فقالوا فینا رجل. فقال من هو؟ فقالوا الساعه یجی ٔ. فلما جاء ابی قالوا: قد جاء فنظر الیه فقال له تقدم، فقال اکره ان اتخطی الناس، فقال ابوعاصم: هذا من فقهه، وسعوا له، فوسعوا فدخل، فاجلسه بین یدیه فالقی علیه مسأله فاجاب، فالقی ثانیه فاجاب، و ثالثه فاجاب، و مسائل فاجاب، فقال ابوعاصم: هذا من دواب البحر، لیس هذا من دواب البر، او من دواب البر لیس من دواب البحر، انبأنا محمد بن ابی منصور قال انا المبارک بن عبدالجبار قال انا عبیدالله بن عمر بن شاهین قال ثنا احمد بن محمد الباغندی قال ثنا العباس بن محمد، قال سمعت اباعاصم النبیل یقول: جاء احمد بن حنبل الینا فسمعت الناس یقولون جاء ابن حنبل، جاء ابن حنبل، فقلت: ارونی ابن حنبل هذا، فقالوا هو ذلک، فقلت له یا هذا اما تنصفنا قدمت بلدنا فلم تعرفنا نفسک فنکرمک و نأتی من حقک ما انت له اهل. فقال: یااباعاصم انک لتفعل و انک لتحمل علی نفسک و تحدث. قال: فرأیت له حیاء و صدقاً ما اخلقه سیبلغ ما بلغ رجل. اخبرنا محمد بن ناصر قال انا محمد بن عبدالملک بن عبدالقاهر قال انبأنا عبیدالله بن احمد بن عثمان قال انا ابوعمر بن حبویه ان العباس بن العباس بن المغیره اخبرهم قال سمعت عباساً یقول سمعت اباعاصم النبیل یقول و ذکر عنده احمد بن حنبل فقال: قد رأیته، ثم التفت فقال: من تعدون الیوم فی الحدیث ببغداد؟ فقالوا له: یحیی بن معین، و احمد بن حنبل و ابوخیثمه و المعیطی، و السویدی و نحوهم من اصحاب الحدیث. فقال: من تعدون بالبصره عندنا؟ قلنا علی ابن المداینی، و ابن الشاذکونی و ابن عرعره و ابن خدویه و نحوهم، قال: فمن تعدون بالکوفه؟ قلنا ابنا ابی شیبه و ابن نمیر و نحوهم. فقال ابوعاصم و تنفس: هاه هاه هاه، ما من هؤلاء احد الا و قد جأنا و قد رأیناه، فما رأینا فی القوم مثل ذلک الفتی احمد بن حنبل. قال قال عباس: یقول لنا هذا الکلام قبل ان یمتحن احمد بن حنبل. اخبرنا عبدالملک بن ابی القاسم قال انا عبدالله بن محمّد الانصاری قال انا محمد بن عبدالرحمن قال انا الحسن بن ابی الحسن و اخبرنا اسماعیل بن احمد و محمد بن عبدالباقی قالا انا حمد بن احمد قال ثنا ابونعیم الحافظ قال ثنا الحسین ابن محمد قالا ثنا عمر بن الحسن بن علی بن الجعد قال ثنا احمد بن منصور قال قال لی ابوعاصم النبیل لما ودعته: اقر الرجل الصالح احمد بن حنبل السلام. صاحب روضات الجنات آرد (ص 52) : و عن کتاب اسماعیل بن محمد بن الفضل التیمی الاصفهانی ان الضحاک بن مخلد البصری جد ابی بکر بن ابی عاصم قاضی اصبهان کان شیخاً لاحمد بن حنبل و له الفضائل الکثیره و هو غیر الضحاک بن عثمان المدنی الذی یروی عن نافع و قال فی ترجمه ابراهیم بن هانی النیسابوری سکن بغداد کان من اخوان احمد بن حنبل ممّن کان یجالسه علی الحدیث و الدّین و کذلک فی ترجمه محمد بن عبدالملک بن مرنجویه البغدادی و محمد بن یحیی الذهلی و محمد بن احمد بن الجراح الجوزجانی الراوی عن العراقیین و صدقه بن الفضل المروزی و فی ترجمه خلف بن هشام البزاز البغدادی انه کان عالماً بالقراآت خیّراً فاضلاً یروی عن مالک کتب عنه احمد بن حنبل و فی بغیهالوعاه فی ذیل ترجمه الشیخ ابی اسحاق ابراهیم بن اسحاق بن بشیر بن عبدالله بن دیسم الحربی نقلاً عن یاقوت انه سمع ابانعیم الفضل بن دکین و احمد بن حنبل و عثمان بن ابی شیبه و عبیدالله القواریری و خلقا و روی عنه موسی بن هارون الحافظ و یحیی بن صاعد و ابوبکر بن ابی داود و الحسین المحاملی و ابوبکر بن الانباری و ابوعمر الزاهد و خلق و کان اماماً فی العلم رأساً فی الزّهد عارفاً بالفقه بصیراً بالاحکام حافظاً للحدیث ممیزاً للعلّه قیماً بالادب جماعاً للغله صنّف کتباً کثیره منها غریب الحدیث الی ان قال قال الدارقطنی کان ابراهیم الحربی اماماً یقاس باحمد بن حنبل فی زهده و علمه و ورعه و هو امام مصنف عالم بکل شی ٔ بارع فی کل علم صدوق ثقه و عنه انه قال ما انشدت شیئاًمن الشعر قط الا قرأت بعده ’قل هو الله احد’ ثلث مرات. مات ببغداد فی ذی الحجه سنه 285 هجری قمری - انتهی
لغت نامه دهخدا
ضحاک الشیبانی زعیم حروری
(ضَحْ حا)
ابن قیس الشیبانی زعیم حروری. از شجعان و دهاه عرب و از بنی بکر بن وائل. وی بسال 126 هجری قمری با سعید بن بهدل و دویست تن سپاهی از حروریۀ جزیره خروج کرد و سعید در 127 هجری قمری درگذشت و ضحاک بجای وی بنشست و آهنگ ارض موصل و شهرزور کرد و صفریه بر وی گرد آمدند و یارانش به چهارهزار تن رسیدند. پس بعراق رفت و بر کوفه مسلط شد و واسط را محاصره کرد. عامل آنجا از در صلح درآمد و مردم موصل با وی بمکاتبه پرداختند و ضحاک بدانجا درآمد و عدد لشکریانش به صدهزار تن بالغ گشت. آنگاه مروان خلیفۀ اموی قصد وی کرد و در نواحی کفرتوثااز اعمال ماردین دو سپاه بیکدیگر رسیدند و ضحاک کشته شد. جاحظ در وصف وی گوید: من علماء الخوارج، ملک العراق و سار فی خمسین الفاً و بایعه عبدالله بن عمر بن عبدالعزیز و سلیمان بن هشام بن عبدالملک و صلیا خلفه. (الاعلام زرکلی ج 2 ص 440). صاحب مجمل التواریخ و القصص در خلافت مروان بن محمد آرد: ’... و ضحاک خارجی بیرون آمد و همه عراق و سواد بگرفت و سلیمان پسر هشام عبدالملک بمروان بیرون آمد با هفتادهزار مرد و مروان وی را بشکست اندر حرب و سوی ضحاک خارجی گریخت و مروان یزید بن عمر بن هبیره را بحرب وی فرستاد و ضحاک سوی موصل و جزیره گریخت با سپاه بسیار و دیگرباره مروان بحرب رفت به تن خود، جائی که آن را کهربوثا خوانند از حد جزیره و آن شب ضحاک کشته شد و بجای وی سعید الخبیری باستاد و سر ضحاک بمروان آوردند و کسی ندانست که او را که کشت...’. (مجمل التواریخ ص 313 و 314)
لغت نامه دهخدا